Çĕр ĕçне чунтан парăннă ĕçченсем пирки шухăшласа кайсан, манăн куç умне час-часах Вăрманхĕрри ялĕн çĕрĕсем, «Красное Сормово» колхоз уйĕсем, суха тăвакан хастар механизаторсем тухаççĕ. Акă кĕркунне. Çĕртме сухи тăвасси вĕçленнĕ. Çапла вара пурне те ĕлкĕрнĕ: тырпула пуçтарса кĕртнĕ, тырă ампарта упранать, улăма пухса купаланă, вăл улмурисенче вырăн тупнă, анасене сухаланă... Çĕртме сухи тенĕрен, унăн пысăк пайне август уйăхĕнче туса хăварма тăрăшнă. Çакă пулас тухăçшăн пĕлтерĕшлĕрех тенĕ. Уçă çанталăкра кĕрхи уй-хир манăн чун-чĕрене кашнинчех тыткăнлать: çутă кăвак тÿпе, сап-сарă вăрман тăрăхĕсем, сип-симĕс кĕр калчи, ретĕн вырнаçнă улмурисем, хура курак тумĕ пек йăлтăртатакан çĕртме сухи... Вăл та пулса кĕркунне хăйнеевĕр илемлĕ те илĕртÿллĕ.
«Красное Сормово» пĕрлешÿллĕ хуçалăхра çĕртме сухине вăхăтра туса хăварассишĕн Василий Куприянов, Василий Козлов, Владимир Сормов, Илья Иванов, Федор Волков механизаторсем чунне паратчĕç. Ушкăнпа, кал-кал ĕçлетчĕç. Вĕсем хушшинче пĕр хĕрарăм-механизатор — Мария Васильева пурччĕ. Хастар çĕр ĕçлекенсенчен пĕри пулнă вăл колхозра — вунтăватă-вунпилĕк çулсенче чухнех плугарьте ĕçлесе пиçĕхнĕскер. Çавăнпа шкул пĕтерсен кам пуласси, мĕне вĕренесси çамрăклах паллă пулнă уншăн. Малтанах Чÿкçырминчи çичĕ çул вĕренмелли шкулта пĕлÿ илнĕ вăл. Унтан Канашри механизаци шкулне çул тытнă. Çĕршыври Прасковья Ангелина пуçарăвĕпе пирĕн районти хĕр-хĕрарăмсем те трактор рулĕ умне ларнă. Аслă вăрçă умĕнхи тата вăрçă вăхăчĕпе ун хыççăнхи çулсенче вĕсем пысăк вăй пулнă. 1936 çулта Тăвай районĕнче машина-трактор станцийĕ йĕркеленнĕ. Техникăпа ĕçлеме трактористсен курсĕсем йĕркеленĕ. Унта хĕрарăмсем те чылайăн вĕреннĕ. Вăрçă пуçламăшĕнчи çулсенче МТСра СТЗ тата ХТЗ маркăллă 40 трактор, «Универсал-2» маркăлли 5, «Сталинец» 2 пулнă. Район уй-хирĕ-сенчи ĕçсене вĕсемпе пурнăçланă. Хĕрарăмсем чылайăшĕ пысăк хастарлăх кăтартнă, вĕсен шутĕн- че — Мария Васильевна Васильева та. Трактор-машинăсене хуçалăхсем туянсан, Мария Васильевна «Красное Сормово» колхозра ĕçленĕ, трактористра пурĕ 40 çул ытла вăй хунă, хастарлăхшăн медальсем, Хисеп грамотисем, парнесем илме тивĕçлĕ пулнă.
Тĕрлĕ вăхăтра курнă эпĕ Мария Васильевнана ĕçре: ирхине те, ыттисемпе пĕрле каçхи смена хыççăн техникăна пăхса янă тата топливăпа заправка тунă чухне, кăнтăр кунĕнче ушкăнпа суха тунă чухне те, каçхине ана çинчех хырăм выçнине пусарма пурте пĕрле пухăнса кăвайт çутипе кăшт-кашт апат хыпса янă самантра та. Кăвайт чĕлхисем йăлт-ялт сиксе çÿлелле кармашнă хушăра хăйсем ĕшеннине пăхмасăрах шÿтлеме юрататчĕç механизаторсем. Вĕсен уçă куллисем халĕ те куç умĕнче.
— Тĕлĕнмелле ĕçчен хĕрарăмччĕ Мария Васильевна, арçын трактористсенчен пĕртте юлмастчĕ, чылай чухне тăрăшуллăрахчĕ те,— каласа парать çав çулсенче агрономра тата колхоз председателĕнче ĕçленĕ Аркадий Александрович Захаров. Сăмах майăн каласан, вăл ашшĕпе пĕр тăван Василий Михайлович урлă Мария Васильевнапа тăванлă та пулнă иккен.
Мария Васильевна Вăрманхĕрри ялĕнче Тутар кассинче (Çăл кассинче) тăпкăл-тăпкăл йывăç пÿртре Таруç йăмăкĕпе пĕрле пурăннă. Вăл çĕре кĕнĕренпе вăтăр çул çеç те мар ĕнтĕ, анчах ырă ячĕ халăх асĕнчех.
Иван ГЛАДКОВ
